de Stentor: "Je merkt niets van wat er hier binnen gebeurt'
De Stentor opende op 22 augustus 2023 met een artikel over de FPA van Transfore in Almelo. Dit naar aanleiding van het bezwaar van een groep bewoners tegen de plannen voor een nieuwe Forensisch Psychiatrische Kliniek op het terrein van Brinkgreven. Is de vrees van de buurt terecht? In Almelo staat ook een dergelijke kliniek. Wat zijn de ervaringen daar? Journalist Thijs Boelens van de Stentor ging op bezoek en sprak met een buurvrouw, de directeur, de communicatieadviseur en een psychiatrisch verpleegkundige.
Op bezoek in Almelo, waar al een 'Forensische Psychiatrische Kliniek' staat
Je merkt niets van wat er hier binnen gebeurt
Op het terrein van Brinkgreven moet een nieuw gebouw komen voor forensisch psychiatrische behandeling. Hier komen mensen die een strafblad hebben en van de rechter een psychiatrische behandeling moeten ondergaan. Niet alle inwoners van Schalkhaar zitten daar op te wachten. In Almelo staat ook zo'n kliniek. Wat zijn de ervaringen daar? De Stentor ging op bezoek.
Midden in het centrum van Almelo staat het Westerdok, een modern gebouw waarin meerdere ggz-instellingen zijn ondergebracht. Het pand heeft een open uitstraling en is vrij toegankelijk. Transfore heeft er ook een verdieping. Kom je daar op de verdieping, dan komen de pasjes en de sleutels om de hoek kijken. Die afdeling is afgesloten en niemand kan daar zonder toestemming vanaf.
Tinie Hendriks is directeur bedrijfsvoering van Transfore. Zij kreeg het eerder deze zomer voor de kiezen tijdens een informatieavond in Deventer, op het terrein van Brinkgreven. Schalkhaar is klaar met de opvang van verschillende doelgroepen in en rond het dorp. Het asielzoekerscentrum (azc), een tijdelijke opvang van verslaafden, uitbreiding van het azc met 72 plekken voor statushouders, en nu dus veertig plekken in een nieuwe Forensisch Psychiatrische Kliniek (FPK). De avond werd bezocht door 150 bewoners. Strekking van de bezwaren die werden geuit: te veel, te gevaarlijk, we willen het niet.
Intensieve screening
Tinie Hendriks vond weinig gehoor. Dat er niemand zomaar de afdeling af kan zonder een intensieve screening, ging er niet in bij veel aanwezigen. ,,Onbekend maakt onbemind", vertelt ze. ,,Dat snap ik en ik snap de gevoelens in Schalkhaar. Maar de mensen die we behandelen zijn binnen beter af dan buiten.'' ,,Ik bedoel: komen deze plekken er niet, dan bestaat de kans dat mensen onbehandeld de maatschappij in gaan. Dat wil je niet. De druk op de forensische zorg is enorm. Dat is zorgelijk." Op de deur van de FPA staat het woord 'kliniek'. Binnen is een desk met beveiliging, hier worden de cliënten bij binnenkomst ingecheckt. Achter de balie vind je een ruimte met videobewaking: een wand vol met schermen. De hele afdeling wordt 24/7 in de gaten gehouden. Achter de balie zijn de twee vleugels van de FPA. Hermetisch afgesloten.
Beveiligingsniveau
,,Almelo heeft een kliniek met een beveiligingsniveau 2-laag. In Deventer willen we plekken met een beveiligingsniveau 3. Dat betekent: meer beveiliging dan hier. Zwaardere gevallen, dat is waar, maar daardoor dus ook met nog meer beveiliging. Laat ik vooraf meteen helder zijn: 100 procent garantie geven dat er niets misgaat, kan ik niet geven. Dat bestaat niet.'' ,,Maar ik heb wel cijfers: in de tijd dat de FPK hier draait, en dat is nu acht jaar, is er één ernstig incident geweest. Dat was op de afdeling, en niet buiten."
Klankbordgroep
Op de gang die naar de afdeling leidt, staat ook mevrouw Smit ('geen voornaam, dat wil ik niet'). Ze woont naast de FPK en was in het begin ook argwanend. ,,Je hebt geen flauw benul wat je naast de deur krijgt. Onbekend maakt onbemind. Maar Transfore zette de deuren open en we zijn als buurt nauw betrokken.'' ,,Rechtstreekse nummers voor de buurt om snel in contact te kunnen komen als er wat aan de hand is. We hebben een rondleiding gehad. Dan zie je al snel dat je van goeden huize moet komen wil je hier uitglippen. Wat er binnen gebeurt, daar merk je helemaal niets van." Hendriks: ,,Zo willen we het ook op Brinkgreven doen. Rechtstreeks contact met de omwonenden, korte lijntjes, open vizier. Inmiddels hebben we veertien aanmeldingen vanuit de omgeving om zitting te nemen in een klankbordgroep. Ik hoop dat zo het beeld kantelt. Want hoewel ik het echt snap, het beeld dat hier verkrachters en moordenaars vrij de straat op kunnen en kinderen van het bed lichten, klopt niet."
Zorgmachtiging
Strafrechtadvocaat Jan Vlug uit Deventer heeft in zijn praktijk veel te maken met mensen die van de rechter een verplichte behandeling opgelegd krijgen. Vaak gaat het om een zorgmachtiging. Dat betekent dat een rechter een verplichte behandeling oplegt die vrijheidsbeperkend is. Vlug: ,,Probleem is wel dat er geen plekken zijn. En dat is zorgelijk. Daarom is het goed dat er op Brinkgreven plekken bijkomen. Ik heb een cliënt die om de twee, drie jaar in een psychose schiet. Dan neemt hij geen medicatie meer en is de beer los. Overlast op straat, schreeuwen, diefstallen in winkels. Dan is het tijd om die man weer even op de rit te krijgen in een FPK. Dat kan, omdat hij een zorgmachtiging heeft."
,,De man zit nu in de kliniek in, je raadt het al, Almelo. Daar is hij in twee weken uit zijn psychose gehaald en weer op medicatie gezet. Alles is weer op de rit en hij is weer bij zinnen."
De deuren van de FPA zelf gaan nu open. Psychiatrisch verpleegkundige Leon loopt voorop. Het is een lange gang met spreekkamers voor persoonlijke gesprekken. Aan de ene kant een vleugel voor cliënten met psychotische stoornissen, aan de andere kant met een persoonlijkheidsstoornis. ,,We proberen die zoveel mogelijk te scheiden. Die groepen hebben een verschillende benadering nodig." Hij is een oude rot in het vak. Heeft al veel gezien. Heldere blauwe ogen, een rustige oogopslag, een kalme maar gedecideerde stem. Hij laat de gemeenschappelijke ruimte zien, de keuken waar gekookt kan worden.
Ontsporen
,,Ik zie geregeld mensen terug, dat is waar. Die redden het niet buiten. Die ontsporen weer. Die hebben gewoon hulp nodig. Behandeling is altijd beter dan iemand aan zijn lot over te laten.'' ,,Maar de meerderheid krijgt het op de rit na een behandeltraject. Ze worden niet de straat opgeschopt, we wegen alles zorgvuldig af."
De komst van een FPK met veertig bedden op Brinkgreven is nog niet zeker. Een en ander is afhankelijk van het bestemmingsplan. Maar het is waarschijnlijk dat de komst van een FPK op Brinkgreven binnen dat bestemmingsplan past. Is dat zo, en die afweging moet nog gemaakt worden, dan lijkt de komst van de FPK op Brinkgreven een voldongen feit.